Jakie koła do roweru wybrać?

Koła do roweru, jak każda część, podlegają zużywaniu, a niekiedy zniszczeniu - choćby po mocnym uderzeniu o kamień, czy wpadnięciu w wielką dziurę w szosie. Poza tym ich konstrukcja - sztywność, lekkość, klasa łożysk, zaplot - ma ogromny wpływ na to, jak zachowuje się nasz rower. Jak przyspiesza, skręca i czy sprawnie toczy się po nierównościach. Powszechnie mówi się, że jeśli oczekujemy dużych zmian w tym, jak jeździ nasz rower to zainwestujemy w dobre koła i opony. Jako redakcja zgadzamy się z tym w stu procentach! Niezależnie jednak czy zamierzacie zmienić koła ponieważ stare się uszkodziły lub zużyły, czy ma być to tuning Waszego roweru, warto wiedzieć, co się składa na dobry zestaw kół.

Podczas poszukiwań i zakupów pierwszym etapem jest określenie, jakie koła do roweru są nam potrzebne, czyli musimy sprawdzić kompatybilność z naszym rowerem. Natomiast dopiero drugi etap to ewentualne decyzje w zakresie spraw, które mają wpływ na klasę kół i późniejszą jakość naszej jazdy.

Do jakiego roweru szukasz kół?

Konstrukcja kół różni się w zależności od typu roweru. Po pierwsze są różne rozmiary kół rowerowych, po drugie istnieją różne standardy mocowania. Wreszcie w zależności od tego, jaki to rower, odmienne będą potrzeby w zakresie tego, co koła mają ,,dać" użytkownikowi. Do roweru miejskiego potrzebujemy niezawodności i odporności na duże przebiegi. Z kolei rower górski wymaga sporej sztywności i odporności na rozcentrowanie, a dodatkowo fajnie, aby masa nie była wysoka. Do tego wymagana jest zupełnie inna obręcz itd. Chodzi o to, aby na początku wiedzieć, jakiego typu kół rowerowych szukamy. Da się założyć niektóre koła w różnych rowerach - np. trekkingowe do roweru górskiego, natomiast zabieg ten nie ma sensu. Ich obręcze nie są przystosowane do szerokich opon MTB, a piasty niegotowe na radzenie sobie z dużymi ilościami błota. Po prostu potrzebne są koła dedykowane do konkretnego typu roweru.

Rozmiar kół rowerowych

Ściśle powiązany z tym, jaki mamy rower, jest rozmiar kół rowerowych, które są nam potrzebne. Każdy producent projektuje i tworzy rower z założeniem pod konkretną wielkość koła. Niekiedy przewiduje i pozwala stosować dwa rozmiary. W każdym razie tutaj ponownie j/w musimy sprawdzić, jakie rozmiar koła potrzebujemy kupić. Zwykle rowerki dziecięce mają rozmiary kół: 12, 14, 16, 18, 20 i 24". Potem jest rozmiar 26", który spotkamy w wielu podstawowych i młodzieżowych rowerach górskich oraz w niektórych rowerach miejskich. Następnie są koła rowerowe 27'5" (650B), które przeważnie spotkamy w rowerach górskich oraz niektórych gravelach. Wreszcie są koła rowerowe 28" (opisywane też jako 622 i 700C), które spotkacie w rowerach szosowych, gravelach, przełajówkach, rowerach typu cross, trekkingach oraz w większości rowerów miejskich. Na koniec są koła 29", które tak naprawdę mają obręcz o identycznym obwodzie i średnicy, co 28". Jednak przyjęto nazwę handlową 29", bowiem koło 28 cali z dużą oponą MTB jest większe, niż trekkingowe czy szosowe.

Standard mocowania

Sprawy komplikują się jeszcze bardziej, ponieważ kolejną kwestią jest to, jak koła są mocowane do naszego roweru - czy za pomocą sztywnych osi, czy szybkozamykaczy, a może mają koła przykręcane nakrętkami na klucze płaskie lub oczkowe. Najczęściej występujące standardy to:

• QR 9x100 mm - klasyczny rozmiar ośki, który znajdziemy w przednich kołach. Osie 9 mm najczęściej obsługują szybkozamykacze QR (quick release). Ten typ znajdziecie najczęściej w rowerach trekkingowych, crossowych , szosowych z hamulcami szczękowymi i tanich rowerach MTB.
• QR 9x130 mm - ośki tylnego koła, które znajdziecie w rowerach szosowych z hamulcami szczękowymi. Koło zapinane szybkozamykaczem.
• QR 9x135 mm - klasyczny rozmiar ośki, który znajdziemy w tylnych kołach rowerów typu trekking, cross, czy tanie MTB. Koła z 9x135 mm najczęściej zapinane są szybkozamykaczem.
• Thru-axle 12x100 mm - sztywna oś 12x100 mm to standard spotykany w nowoczesnych przednich kołach w rowerach szosowych, gravelach, przełajówkach. Jeśli mają hamulce tarczowe to z dużą pewnością mają właśnie tą ośkę.
• Thru-axle 12x142 mm - sztywna oś 12x142 mm to standard spotykany w nowoczesnych tylnych kołach w rowerach szosowych, gravelach, przełajówkach oraz w starszych rowerach MTB ze sztywną osią.
• Thru-axle 15x100 mm - sztywna oś 15x100 mm to standard spotykany do mocowania koła w starszych rowerach MTB.
• Thru-axle 12x148 mm (Boost) - najbardziej nowoczesny standard mocowania tylnego koła w rowerach górskich. Sztywna oś 12x148 mm.
• Thru-axle 15x110 mm (Boost) - najbardziej nowoczesny standard mocowania przedniego koła w rowerach górskich. Sztywna oś 15x110 mm.
• QR Boost - na fali wzrostu popularności sztywnych osi Boost zaczęto produkować szybkozamykacze tylnego koła (QR) 141 mm (czyli szersze, niczym filozofia Boost). Wydaje się jednak, że branża odstąpiła od tego rozwiązania.

Pod hamulce tarczowe czy szczękowe?

Kolejną kwestią jest wybranie kół rowerowych zgodnych z posiadanym systemem hamulcowym. Jeżeli mamy rower z hamulcami szczękowymi to zwracamy uwagę, aby obręcz była przystosowana do współpracy z okładzinami. Poznacie to po powierzchni roboczej na wysokości, gdzie klocki hamulcowe stykają się felgą. Jeżeli mamy w rowerze tarczówki to potrzebne będą mocowania tarcz hamulcowych na piastach. Zwróćcie uwagę, że tu są dwa systemy - IS, czyli tarcza przykręcana na 6 śrub oraz Centerlock, gdzie tarczę dokręca się do piasty specjalną nakrętką.

Kompatybilność z kasetą lub zębatką

Przy doborze tylnego koła trzeba też zwrócić uwagę na to, ile mamy biegów w rowerze i jak mocowana jest nasza kaseta. Typów bębenka jest sporo:

• Singlespeed - jeden bieg, czyli potrzebujemy piasty, gdzie zakłada się tylko jedną koronkę.
• Nakręcany wolnobieg - archaiczny system spotykany w najtańszych rowerach, najczęściej na 6 lub 7 biegów.
• Bębenek na 7-biegów - również archaiczny system, w którym tylne zębatki zakłada się na bębenek, który jest kompatybilny tylko z kasetami 7-biegowymi.
• Bębenek na 8-11 biegów - najbardziej popularny typ bębenka, na który zakłada się kasety o 8 do 11 biegów, z wyłączeniem 11-biegowych kaset SRAM na bęben XD oraz kaset szosowych.
• Bębenek na 11 biegów szosowy - bębenek pod kasety szosowe 11-biegowe, na który pasują również kasety 12-biegowe szosowe Shimano oraz kasety o mniejszej liczbie zębatek - pod warunkiem dołożenia odpowiedniej podkładki.
• Bębenek SRAM XD - bębenek pod kasety MTB SRAMa na 11 i 12 biegów, które mają najmniejszą koronkę 10-zębów.
• Bębenek SRAM XDR - bębenek pod szosowe i gravelowe kasety SRAMa 12 biegów.
• Bębenek Shimano Microspline - bębenek pod kasety Shimano MTB do napędów 12-biegowych.
• Bębenek na 12 biegów szosowy Shimano - bębenek, na który pasują wyłącznie szosowe 12-biegowe kasety Shimano.
• Bębenek Campagnolo - bębenek na szosowe kasety 9-12 biegów firmy Campagnolo.

W tym miejscu zamykamy obszar kompatybilności i przechodzimy do drugiej części, gdzie po krótce omówimy poszczególne elementy koła.

Liczba i rodzaj szprych

Koła mają różną ilość szprych. Standard to 32 szprychy, ale dość często znajdziemy też koła z 28 i 36 szprychami. W przednich kołach nierzadko bywają też 24 szprychy. Można wysnuć teorię, że im więcej szprych, tym koło będzie sztywniejsze oraz bardziej odporne na defekty. Jednak faktycznie równie duży wpływ ma na to klasa szprych oraz sposób zaplecenia kół. Warto wiedzieć, że na rynku są szprychy, które mogą być cieniowana (lżejsze), są też modele wzmacniane. Można też zbudować koła w oparciu o płaskie szprychy - lekkie, sztywne i wytrzymałe. Szprychy różnią się też sposobem mocowania w piastach - klasyczne mają zagięte końcówki (j-bend), natomiast coraz popularniejsze są szprychy straight pull (proste), które pozbawione są osłabiającego szprychę zagięcia przy łebku.

Szerokość obręczy

Istotnym parametrem obręczy jest ich szerokość. W dużym skrócie - im szersza opona, tym szerszej obręczy potrzebujemy. Zalety płynące ze stosowania nowoczesnych felg z dużą szerokością wewnętrzną są ogromne. Opony dużo lepiej się układają na kołach i mają lepsze podparcie. To przekłada się na większą stabilność podczas jazdy w zakrętach, mniejsze opory toczenia oraz ograniczenie ryzyka dobicia. Wreszcie opony stają się też szersze, bo mocniej ,,rozbijają się" na obręczy, a to zwiększa komfort jazdy.

Zwróć uwagę na piasty!

Podczas zakupów nowych kół, bądź składania takowego zestawu w serwisie, warto zwrócić uwagę na jakość i klasę piast. Chodzi o to, aby były odpowiednio uszczelnione i miały dobre łożyska. Ważne też, aby nie były podatne na korozję. Np. bębenek jest takim newralgicznym elementem - aluminiowe nie rdzewieją, a stalowe już tak. Warto kupić koła oparte o droższe, ale trwałe piasty, bowiem jeśli padnie nam ten element, to ich wymiana wiąże się z zakupem nowych szprych i sporymi kosztami za robociznę w serwisie.

Tubeless, czy tylko dętka, a może szytka?

Nie mniej istotne jest zwrócenie uwagi, z jakim typem ogumienia kompatybilne są nasze obręcze. Koła tubeless ready mogą być używane zarówno bez dętek, jak i z dętkami. Modele, które nie są gotowe pod tubeless mogą być używane tylko z dętkami. Natomiast koła pod szytki wymagają jazdy na przyklejanym do obręczy ogumieniu, czyli tzw. szytkach. Najbardziej rozwijającym się obecnie systemem jest tubeless ready, czyli opony, które są tubeless, gdy doleje się do nich specjalnego płynu uszczelniającego. Jazda na tubelessach ma wiele zalet, warto z nich skorzystać. 

Aluminiowe czy karbonowe?

Istotną kwestią jest materiał, z jakiego wykonano obręcze. Najlepsze koła mają karbonowe felgi, które są lekkie, sztywne i komfortowe. Tańsze modele są oparte aluminiowe obręcze, choć i z tego materiału buduje się naprawdę rewelacyjne koła. Warto po prostu wiedzieć, że w karbonowe modele są bardziej szlachetne, ale absolutnie nie jest konieczne, aby się w takowe wyposażyć. Choć faktycznie nie da się ukryć, że bardzo pozytywnie wpływają na to, jak rower się zachowuje.

Składane czy systemowe?

Przy zakupie nowych kół zawsze pojawia się pytanie, czy kupić koła systemowe, czyli gotowe, zbudowane przez danego producenta (np. Shimano, Mavic, Fulcrum), czy złożyć koła z podzespołów wybranych samodzielnie. Fakty są takie, że obie drogi mogą doprowadzić nas do posiadania rewelacyjnego zestawu. Natomiast kupno kół systemowych to gwarancja - o ile się nie znamy - że otrzymamy produkt dobry i od A do Z przemyślany. Natomiast, jeśli ktoś ma jakieś swoje preferencje, to często łatwiej będzie je ,,zaspokoić" złożeniem kół z poszczególnych podzespołów. Dochodzi też kwestia ewentualnego serwisu i naprawiania awarii. Koła systemowe często wymagają specjalnych części - np. szprych pasujących tylko do jednego modelu. Z pewnością łatwiej o części zamienne do kół złożonych, niż systemowych.